Rak jelita grubego, znany również jako rak okrężnicy, jest jednym z najczęściej występujących nowotworów złośliwych w Polsce. Rozwija się on w błonie śluzowej jelita grubego, czyli ostatniego odcinka jelit. Chociaż rak jelita grubego często wykrywany jest we wczesnym stadium, ważne jest, aby jak najszybciej go zdiagnozować i leczyć, aby zwiększyć szanse na wyleczenie.

Czynniki ryzyka raka jelita grubego

Ryzyko zachorowania na raka jelita grubego wzrasta z wiekiem. Większość przypadków diagnozuje się u osób po 50 roku życia. Do innych czynników ryzyka należą:

  • Historia rodzinna raka jelita grubego lub polipów: Osoby, u których w rodzinie wystąpił rak jelita grubego lub polipy, mają wyższe ryzyko zachorowania na tę chorobę.
  • Polipy jelita grubego: Polipy jelita grubego to guzki, które rozwijają się na błonie śluzowej jelita grubego. Niektóre typy polipów mogą z czasem przekształcić się w raka.
  • Zapalne choroby jelit: Choroby zapalne jelit, takie jak choroba Leśniewskiego-Crohna lub wrzodziejące zapalenie jelita grubego, mogą zwiększać ryzyko zachorowania na raka jelita grubego.
  • Cukrzyca: Cukrzyca typu 2 może zwiększać ryzyko zachorowania na raka jelita grubego.
  • Otyłość: Otyłość może zwiększać ryzyko zachorowania na raka jelita grubego.
  • Brak aktywności fizycznej: Brak aktywności fizycznej może zwiększać ryzyko zachorowania na raka jelita grubego.
  • Niezdrowa dieta: Dieta bogata w czerwone mięso, przetworzoną żywność i alkohol może zwiększać ryzyko zachorowania na raka jelita grubego.
  • Palenie tytoniu: Palenie tytoniu może zwiększać ryzyko zachorowania na raka jelita grubego.

Objawy raka jelita grubego

We wczesnych stadiach rak jelita grubego często nie daje żadnych objawów. W miarę rozwoju choroby mogą pojawić się następujące objawy:

  • Zmiana rytmu wypróżnień: Może to obejmować biegunkę, zaparcia lub naprzemienne występowanie biegunki i zaparć.
  • Krew w stolcu: Krew w stolcu może być widoczna gołym okiem lub może być mikroskopowa i niewidoczna gołym okiem.
  • Ból lub dyskomfort w jamie brzusznej: Ból lub dyskomfort w jamie brzusznej mogą być objawem raka jelita grubego, ale mogą być również spowodowane innymi schorzeniami.
  • Uczucie niepełnego wypróżnienia: Uczucie niepełnego wypróżnienia może być objawem raka jelita grubego, ale może być również spowodowane innymi schorzeniami.
  • Wczesne zmęczenie: Wczesne zmęczenie może być objawem raka jelita grubego, ale może być również spowodowane innymi schorzeniami.
  • Utrata apetytu: Utrata apetytu może być objawem raka jelita grubego, ale może być również spowodowana innymi schorzeniami.
  • Chudnięcie bez wyraźnej przyczyny: Chudnięcie bez wyraźnej przyczyny może być objawem raka jelita grubego, ale może być również spowodowane innymi schorzeniami.

Diagnoza raka jelita grubego

Jeśli wystąpią u Ciebie jakiekolwiek objawy raka jelita grubego, ważne jest, aby jak najszybciej zgłosić się do lekarza. Lekarz może przeprowadzić badanie fizyczne i zlecić badania, takie jak:

  • Badanie per rectum: Badanie per rectum polega na włożeniu palca do odbytnicy w celu wykrycia guzków lub innych nieprawidłowości.
  • Test na obecność krwi utajonej w kale: Test na obecność krwi utajonej w kale to badanie laboratoryjne, które wykrywa krew w stolcu, która może być niewidoczna gołym okiem.
  • Kolonoskopia: Kolonoskopia to badanie, w którym lekarz używa cienkiej, giętkiej rurki z kamerą do oglądania wnętrza jelita grubego. Podczas kolonoskopii lekarz może pobrać wycinki tkanki do badania pod mikroskopem w celu wykrycia komórek rakowych.
  • Tomografia komputerowa (TK) lub rezonans magnetyczny (MRI): TK lub MRI to badania obrazowe, które mogą być użyte do wykrycia raka jelita grubego i oceny jego rozprzestrzenienia się na inne części ciała.

Leczenie raka jelita grubego

Leczenie raka jelita grubego zależy od stadium choroby, wieku pacjenta, jego ogólnego stanu zdrowia i indywidualnych preferencji. Dostępne opcje leczenia obejmują:

  • Chirurgię: Chirurgia jest podstawową metodą leczenia raka jelita grubego we wczesnym stadium. Polega ona na usunięciu guza oraz otaczających go zdrowych tkanek. Istnieje kilka rodzajów operacji stosowanych w leczeniu raka jelita grubego, w tym resekcja jelita grubego, kolostomia i ileostomia.
  • Chemioterapia: Chemioterapia wykorzystuje leki do niszczenia komórek nowotworowych w całym organizmie. Jest to zazwyczaj stosowane w połączeniu z operacją w leczeniu zaawansowanego raka jelita grubego lub w przypadku wysokiego ryzyka nawrotu choroby.
  • Radioterapia: Radioterapia wykorzystuje promieniowanie jonizujące do niszczenia komórek nowotworowych. Może być stosowana przed lub po operacji w celu zniszczenia pozostałych komórek rakowych lub zmniejszenia ryzyka nawrotu choroby. Radioterapia może być również stosowana jako samodzielna terapia w przypadku zaawansowanego raka jelita grubego.
  • Leczenie celowane: Leczenie celowane to rodzaj terapii, która działa na specyficzne szlaki molekularne zaangażowane w rozwój nowotworu. W przypadku raka jelita grubego dostępne są dwa rodzaje leczenia celowanego: inhibitory EGFR i inhibitory BRAF. Inhibitory EGFR blokują białko EGFR, które pomaga komórkom nowotworowym rosnąć i dzielić się, podczas gdy inhibitory BRAF blokują białko BRAF, które jest zaangażowane w rozwój niektórych rodzajów raka jelita grubego.

Rokowania w raku jelita grubego

Rokowania w raku jelita grubego zależą od wielu czynników, w tym od stadium choroby, wieku pacjenta, jego ogólnego stanu zdrowia i zastosowanego leczenia. W przypadku raka jelita grubego we wczesnym stadium pięcioletnie wskaźniki przeżycia są bardzo wysokie, sięgając 90% lub więcej. W przypadku zaawansowanego raka jelita grubego rokowania są gorsze, ale nadal istnieje wiele opcji leczenia, które mogą przedłużyć życie pacjenta i poprawić jego jakość życia.

Profilaktyka raka jelita grubego

Najważniejszym sposobem zapobiegania rakowi jelita grubego jest regularne badanie przesiewowe. Badania przesiewowe w kierunku raka jelita grubego mogą pomóc we wczesnym wykryciu choroby, kiedy jest ona najłatwiejsza do leczenia. Dostępnych jest kilka rodzajów badań przesiewowych w kierunku raka jelita grubego, w tym:

  • Test na obecność krwi utajonej w kale: Test na obecność krwi utajonej w kale to badanie laboratoryjne, które wykrywa krew w stolcu, która może być niewidoczna gołym okiem.
  • Kolonoskopia: Kolonoskopia to badanie, w którym lekarz używa cienkiej, giętkiej rurki z kamerą do oglądania wnętrza jelita grubego. Podczas kolonoskopii lekarz może pobrać wycinki tkanki do badania pod mikroskopem w celu wykrycia komórek rakowych.
  • Wirtualna kolonoskopia: Wirtualna kolonoskopia to badanie obrazowe, które wykorzystuje tomografię komputerową (TK) lub rezonans magnetyczny (MRI) do tworzenia trójwymiarowego obrazu jelita grubego. Wirtualna kolonoskopia może być stosowana jako alternatywa dla kolonoskopii.

Oprócz regularnych badań przesiewowych można również zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka jelita grubego, prowadząc zdrowy tryb życia, m.in.:

  • Utrzymanie zdrowej wagi: Otyłość zwiększa ryzyko zachorowania na raka jelita grubego. Utrzymanie zdrowej wagi poprzez zdrową dietę i regularną aktywność fizyczną może zmniejszyć ryzyko zachorowania na tę chorobę.
  • Spożywanie zdrowej diety: Dieta bogata w owoce, warzywa i pełnoziarniste produkty może zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka jelita grubego. Należy ograniczać spożycie czerwonego mięsa, przetworzonej żywności i alkoholu.
  • Regularna aktywność fizyczna: Regularna aktywność fizyczna może zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka jelita grubego. Dorośli powinni dążyć do co najmniej 150 minut umiarkowanej lub 75 minut intensywnej aktywności fizycznej tygodniowo.
  • Unikanie palenia tytoniu: Palenie tytoniu zwiększa ryzyko zachorowania na raka jelita grubego. Rzucenie palenia jest jednym z najlepszych sposobów zmniejszenia ryzyka zachorowania na tę chorobę.
  • Ograniczenie spożycia alkoholu: Nadmierne spożycie alkoholu może zwiększyć ryzyko zachorowania na raka jelita grubego. Kobiety powinny ograniczać spożycie alkoholu do jednego drinka dziennie, a mężczyźni do dwóch drinków dziennie.

Jeśli masz jakiekolwiek pytania dotyczące raka jelita grubego, porozmawiaj ze swoim lekarzem.

Rak jelita grubego to poważny nowotwór, ale dzięki postępom w diagnostyce, leczeniu i profilaktyce rokowania chorych na tę chorobę stale się poprawiają. Prowadząc zdrowy tryb życia, regularnie badając się i stosując odpowiednie metody profilaktyki, możesz znacznie zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka jelita grubego i poprawić swoje szanse na pokonanie choroby. Pamiętaj, że wczesne wykrycie jest kluczowe w przypadku udanego leczenia raka jelita grubego. Jeśli wystąpią u Ciebie jakiekolwiek objawy tej choroby, niezwłocznie zgłoś się do lekarza.